Instructie en verwerking

Instructie en verwerking komen in de meeste lessen voor. Ze zijn onmisbaar voor een goed verloop van de les. Maar er zijn veel varianten ten aanzien van de onderlinge tijdsverhouding. We noemen hieronder enkele mogelijkheden (zie ook bijlage 4):

  1. Soms is er niet of nauwelijks sprake van instructie. De leerkracht geeft in twee zinnen aan wat de leerlingen moeten doen en de leerlingen gaan aan het werk. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij automatiseringsoefeningen. Het gaat alleen om oefentijd.
  2. Een variant hierop is de oefenles, waar de groep zelfstandig aan het werk gaat, terwijl de leerkracht ter ondersteuning extra instructie geeft aan enkele individuele leerlingen.
  3. De leerkracht geeft een algemene instructie, waarna de klas aan het werk gaat met de individuele verwerking. Deze vorm komt nog steeds het meest voor in onderwijsland. Wel zijn er verschillende varianten die meer rekening houden met diff erentiatie.
  4. De leerkracht geeft een klassikale instructie, maar niet alle leerlingen hoeven de instructie te volgen. Enkele pientere leerlingen (die de instructie niet nodig hebben) beginnen direct met hun individuele verwerking.
  5. De leerkracht geeft een algemene instructie, waarna diegenen aan het werk gaan die het begrijpen. Voor de andere leerlingen volgt een tweede instructieronde. Dit kan zich eventueel herhalen tot er een klein aantal kinderen overblijft dat aan de instructietafel verder gaat.
  6. Een variant hierop: de leerkracht geeft een algemene instructieronde. Als kinderen het begrijpen, beginnen zij (op eigen initiatief) met de verwerking. De leerkracht signaleert het aantal luisteraars/werkers en handelt navenant.
  7. De leerkracht geeft een algemene instructieronde. De kinderen gaan eerst zelfstandig aan het werk. Na enige tijd komt er voor de liefhebbers een tussentijdse instructieronde.
  8. De leerkracht geeft een algemene instructieronde. Daarna gaan de kinderen zelfstandig aan de gang met de verwerking. Aan het einde van de les vindt een evaluatieve instructie plaats.
  9. Bij de zgn. ‘Geprogrammeerde Instructie’ wordt de leerstof in losse stappen aangeboden. Eerst instructie, dan verwerking, bij goed resultaat door naar de volgende opdracht. Deze vorm kwam op begin zeventiger jaren, en wordt nu veel toegepast in computersoftware.
  10. De leerkracht kan besluiten om bepaalde (zwakkere) leerlingen vóórinstructie te geven. Voordat de les aan de groep wordt gegeven, wordt er al instructie gegeven aan enkele kinderen, om ze een voorsprong te geven bij de algemene instructie. Deze voorsprong kan ten positieve werken aan het leggen van een stevig begripsfundament. Eigenlijk is hier sprake van extra instructie, maar dan vooraf.